外观
雅库特语又称萨哈语(Саха тыла),是俄罗斯萨哈共和国(雅库特)的当地语言,属于阿尔泰语的突厥语支。
发音指南
[编辑]雅库特语使用西里尔字母:现在雅库特语字母,在苏联由1939年建立,从俄语字母中加上五个额外的字母: Ҕҕ, Ҥҥ, Өө, Һһ, Үү.
西里尔字母 | 发音 | 国际音标 | 备注 |
---|---|---|---|
А а | а | /a/ | |
Б б | бы | /b/ | |
В в | вы | /v/ | 仅用于从俄语借来的单字 |
Г г | гы | /g/ | |
Ҕ ҕ | ҕы | / ɣ /, /ʁ/ | «Г带挂钩»(发出«х»的声音,南俄语«г»;法语«r») |
Д д | ды | /d/ | |
Дь дь | дьы | /ɟ/ | «Д 带软符号»(超柔软的«дь»音,偏近«гь»音) |
Е е | е | /e/, /je/ | 只用于俄语外来词 |
Ё ё | ё | /jo/ | 只用于俄语外来词 |
Ж ж | жэ | /ʒ/ | 只用于俄语外来词 |
З з | зэ | /z/ | 只用于俄语外来词 |
И и | и | /i/ | |
Й й | ый | /j/, /j̃/ | 根据雅库特语的正写法,半元音的鼻音化不用标示 |
К к | кы | /k/, /q/ | |
Л л | ыл | /l/ | |
М м | ым | /m/ | |
Н н | ын | /n/ | |
Ҥ ҥ | ҥы | /ŋ/ | «нг»连字(舌后«н») |
Нь нь | ньы | /ɲ/ | «Н带软符号»(超柔软的«н»音) |
О о | о | /o/ | |
Ө ө | ө | /ø/ | «О带横杆»(像德语«ö») |
П п | пы | /p/ | |
Р р | ыр | /r/ | |
С с | ыс | /s/ | |
Һ һ | һы | /h/ | 像英语或德语的«h» |
Т т | ты | /t/ | |
У у | у | /u/ | |
Ү ү | ү | /y/ | «直接У»(像德语«ü») |
Ф ф | эф | /f/ | 只用于俄语外来词 |
Х х | хы | /x/ | |
Ц ц | цэ | /ʦ/ | 只用于俄语外来词 |
Ч ч | чы | /ʧ/ | |
Ш ш | ша | /ʃ/ | 只用于俄语外来词 |
Щ щ | ща | /ɕː/ | 只用于俄语外来词 |
Ъ ъ | кытаанах бэлиэ | /◌./ | 只用于俄语外来词 |
Ы ы | ы | /ɯ/ | 后舌,非圆角«у» |
Ь ь | сымнатар бэлиэ | /◌ʲ/ | 仅用于组合«дь»、«нь»,以及只用于俄语外来词 |
Э э | э | /e/ | |
Ю ю | ю | /ju/ | 只用于俄语外来词 |
Я я | я | /ja/ | 只用于俄语外来词 |
字母表中有40个字母,然而只用了27个。
母音
[编辑]А、И、О、Ө、У、Ү、Ы、Э。
子音
[编辑]Б、Г、ҕ、Д、Дь(J)、Й、К、Л、М、Н、ҥ、Нь(Њ)、П、Р、С、Т、һ、Х、Ч。
双元音
[编辑]иэ、үө、ыа、уо。
代词
[编辑]雅库特语有六个人称代词:
单数 | 众数 | ||
---|---|---|---|
萨哈语(拉丁字母转写) | 中文 | 萨哈语(拉丁字母转写) | 中文 |
Мин(min) | 我 | Биһиги(bihigi) | 我们 |
Эн(en) | 你 (非正式) | Эһиги(ehigi) | 你们 (非正式) |
Кини(kini) | 他/她/它 | Кинилэр(kiniler) | 他们 |
会话用语列表
[编辑]基本用语
[编辑]
常见标志
|
- 您好。
- Эҕэрдэ. (e-GHER-de)
- 你好。(非正式)
- Дорообо. (doh-ROO-bow)
- 你好吗?
- Хайдах олороҕут? (khay-DAKH-olo-ROGH-ut)
- 很好,谢谢。
- Махтал, үчүгэй. (makh-TAL, uch-UG-ey)
- 你叫什么名字?
- Ааккыт ким диэний? (ak-UHT-keem-DI-en-NEE ?)
- 我的名字是______。
- Мин аатым ______ . (meen-AAT-uhm _____ .)
- 很高兴见到你。
- Билсиһиинэн. (beel-SIH-iin-EN)
- 请。
- Баһаалыста. ( )
- 谢谢。
- Махтал. (makh-TAL )
- 不客气。
- Нөрүөн нөргүй. (hoe-RUE-oen-NOER-guee )
- 是。
- Оннук.
- 否。
- Суох . ( )
- 请问。(获得注意)
- Бырастыы гыныҥ. (buh-RAS-tuh-GUHN-nuhn )
- 打扰一下。/不好意思。(请求原谅)
- . ( )
- 对不起。
- Бырастыы гыныҥ. (buh-RAS-tuh-GUHN-nuhn)
- 再见。
- Көрсүөххэ дылы. (koer-SUOE-khe-DUH-luh )
- 再见。(非正式)
- Пакаа. (Poh-KAH )
- 我不会说雅库特语 [说得不好]。
- Мин [сахалыы] үчүгэйдик сатаан саҥарбаппын. ( Min [Sa kha lyy] uchu-gey-dik sataan sa-NGAR-bap-pyn)
- 你会说汉语吗?
- Эн кытайдыы саҥараҕын дуо? ( ?)
- 这里有人会说汉语吗?
- Манна кытайдыы саҥарар дьон баар дуо? ( ?)
- 救命!
- Быыһааҥ! ( !)
- 帮帮我!
- Көмөлөһүҥ! ( !)
- 当心!
- Сэрэниҥ ! ( !)
- 早安。
- Үтүө сарсыарданан. (oo-TUOE-sar-SUH-ar-DAN-an )
- 下午好。
- Үтүө күнүнэн (oo-TUOE-kun-UN-en)
- 晚上好。
- Үтүө киэһэнэн. (oo-TUOE-kie-HEN-en )
- 晚安。
- Минньигэс түүллэри . ( )
- 我不明白。
- Өйдөөбөтүм. (oy-DOE-boe-TOOM )
- 哪里有厕所?
- Туалет ханна баарый? (Tu-a-LET khan-NA BAAR-yi ?)
问题
[编辑]- 不要打扰我。
- Киэр буол!(или же "бар мантан")
- 不要碰我!
- Тыытыма миигин!( )
- 我要报警了。
- Билигин полиссийаҕа эрийиэм.( )
- 警察!
- Бөхтөөр! ( !)
- 住手!有小偷!
- Уоруйаҕы тутуҥ!( )
- 我需要你的帮助。
- Көмөлөһүҥ.( )
- 这是紧急情况。
- Бу ыксабыл.( )
- 我迷路了。
- Мин муннум или мунан хааллым.( )
- 我的包丢了。
- Мин суумкабын сүтэрдим.( )
- 我的钱包丢了。
- Мин көһүлүөкпүн сүтэрдим.( )
- 我觉得不舒服。
- Мин ыарыйдым.( )
- 我受伤了。
- Мин бааһырдым.( )
- 我需要医生。
- Миэхэ быраас наада.( )
- 我能借用你的电话吗?
- Эһигиттэн эрийэххэ сөп да?( )
数字
[编辑]- 0
- нуул (nuul)
- 1
- биир (biir)
- 2
- икки (ikki)
- 3
- үс (ys)
- 4
- түөрт (tyørt)
- 5
- биэс (bies)
- 6
- алта (alta)
- 7
- сэттэ (sette)
- 8
- аҕыс (aɣɯs)
- 9
- тоҕус (oɣus)
- 10
- уон (uon)
- 11
- уон биир (uon biir)
- 12
- уон икки ( )
- 13
- уон үс ( )
- 14
- уон түөрт ( )
- 15
- уон биэс ( )
- 16
- уон алта ( )
- 17
- уон сэттэ ( )
- 18
- уон аҕыс ( )
- 19
- уон тоҕус ( )
- 20
- сүүрбэ (syyrbe)
- 21
- сүүрбэ биир ( )
- 22
- сүүрбэ икки ( )
- 23
- сүүрбэ үс ( )
- 30
- отут (otut)
- 40
- түөрт уон (tyørt uon)
- 50
- биэс уон (bies uon)
- 60
- алта уон (alta uon)
- 70
- сэттэ уон (sette uon)
- 80
- аҕыс уон (aɣɯs uon)
- 90
- тоҕус уон (toɣus uon)
- 100
- сүүс (syys)
- 200
- икки сүүс ( )
- 300
- үс сүүс ( )
- 1,000
- тыыһынча (tɯhɯɯnʧa)
- 2,000
- икки тыыһынча ( )
- 10,000
- уон тыһыынча (uon tɯhɯɯnʧa)
- 1,000,000
- мөлүйүөн (mølyjyøn)
- 1,000,000,000
- миллиард ( )
- 1,000,000,000,000
- триллион ( )
- 线路/编号_____(火车,地铁,公共汽车等)
- ( )
- 一半
- аҥара( )
- 更少
- аҕыйах( )
- 更多
- элбэх( )
时间
[编辑]- 现在
- билигин ( )
- 之后
- кэлин ( )
- 之前
- иннинэ ( )
- 早上/上午
- сарсыарда ( )
- 下午
- эбиэт кэнниттэн ( )
- 傍晚
- киэһээ ( )
- 晚上(睡前)
- түүн ( )
时钟时间
[编辑]- 上午1点
- түүн биир чаас ( )
- 上午2点
- түүн икки чаас( )
- 正午
- күн оройо ( )
- 下午1点
- күнүс биир чаас ( )
- 下午2点
- күнүс икки чаас( )
- 午夜
- түүн оройо( )
时间段
[编辑]- _____分
- мүнүүтэ ( )
- _____小时
- чаас ( )
- _____天
- күн ( )
- _____周
- нэдиэлэ ( )
- _____月
- ый ( )
- _____年
- сыл ( )
日
[编辑]- 今天
- бүгүн ( )
- 昨天
- бэҕэһээ ( )
- 明天
- сарсын ( )
- 本周
- бү нэдиэлэҕэ( )
- 上周
- ааспыт нэдиэлэҕэ ( )
- 下周
- кэлэр нэдиэлэҕэ ( )
- 星期日
- баскыһыанньа( )
- 星期一
- бэнидиэнник ( )
- 星期二
- оптуорунньук ( )
- 星期三
- сэрэдэ( )
- 星期四
- чэппиэр ( )
- 星期五
- бээтинсэ ( )
- 星期六
- субуота ( )
月
[编辑]- 一月
- Тохсунньу (tokh-SOON-oo)
- 二月
- Олунньу (ol-OON-oo)
- 三月
- Кулун тутар (kool-OON-too-TAR)
- 四月
- Муус устар (moos-OOS-tar)
- 五月
- Ыам ыйа (UH-am-UH-yah)
- 六月
- Бэс ыйа (bes-UH-yah )
- 七月
- От ыйа (ot-UH-yah )
- 八月
- Атырдьах ыйа (at-UHR-dakh-UH-yah)
- 九月
- Балаҕан ыйа (bah-LAGH-an-UH-yah)
- 十月
- Алтынньы (alt-UHN-nuh )
- 十一月
- Сэтинньи (set-EEN-ee )
- 十二月
- Ахсынньы (akh-SUHN-nuh )
书写时间和日期
[编辑]颜色
[编辑]- 黑
- хара (kah-RAH )
- 白
- маҥан, үрүҥ
- 灰
- бороҥ
- 红
- кыһыл
- 蓝
- халлаан күөх
- 黄
- саһархай
- 绿
- от күөх
- 棕
- хороҥ (koe-RAEN )
交通
[编辑]客车和火车
[编辑]- 一张到_____的票多少钱?
- _______-га дылы билиэт сыаната хаһый?( )
- 请给我一张到_____的票。
- ____-га дылы биир билиэт.( )
- 这趟火车/客车是去哪的?
- Бу пуойас/автобус ханна барарый?( )
- 去_____的火车/客车在哪?
- ____-га барар автобус ханна баарый?( )
- 这趟火车/客车在_____停吗?
- Бу автобус _____-га тохтуур дуо?( )
- 去_____的火车/客车什么时间开车?
- ____-га барар автобус хаска барарый?( )
- 这趟火车/客车什么时间能抵达_____?
- Бу пуойас/автобус хаска ____-га тиийэрий?( )
方位
[编辑]- 我怎么前往_____?
- _____-га дылы хайдах тийииэххэ сөбүй?( )
- ...火车站?
- вокзалга?( )
- ...汽车站?
- автовокзалга?( )
- ...机场?
- аэропортка?( )
- ...市中心?
- киинигэр?( )
- ..._____酒店?
- _____ гостиницаҕа дылы?( )
- ...青年旅社?
- ( )
- ..._____旅馆?
- хостелга?( )
- ...澳门/台湾/香港/新加坡/中国使领馆/办事处?
- ( )
- 哪里有比较多的...
- Ханна ___ элбэх баарый?( )
- ...旅馆?
- хостел ( )
- ...餐馆?
- ресторан?( )
- ...酒吧?
- бар?( )
- ...酒店?
- гостиница?( )
- ...观光景点?
- күүлэйдиир, көрөр сир?( )
- 你能在地图上指给我看吗?
- Картаҕа ____ ханна баарын көрдөрүөххүт да?( )
- 街道
- уулуссаны( )
- 左转。
- хаҥас бараҕын.( )
- 右转。
- уҥа бараҕын.( )
- 左
- хаҥас( )
- 右
- уҥа ( )
- 前往_____
- диэки_____( )
- 直行
- инниҥ диэки ( )
- 找寻_____
- көрдөөн_____( )
- 经过_____
- аттынан_____( )
- 在_____之前
- иннинэ_____( )
- 请注意_____.
- ( )
- 十字路口
- ( )
- 北
- хоту( )
- 南
- соҕуруу( )
- 东
- илин( )
- 西
- арҕаа( )
- 上坡
- үөһээ( )
- 下坡
- аллараа( )
出租汽车
[编辑]- 出租车!
- такси! ( )
- 请带我到_____。
- ...дылы илдьиҥ ( )
- 到_____多少钱?
- ... дылы төһөнүй?( )
- 请带我到那。
- Миигин онно илдьиҥ ( )
住宿
[编辑]- 你们有空房间吗?
- Хос баар дуо?( )
- 单/双人间多少钱?
- Биир/икки киһиэхэ төһө буоларый?( )
- 房间里有...
- Ол хоско ____ баар дуо?( )
- ...床单吗?
- утуйар таҥас?( )
- ...厕所吗?
- суунар хос?( )
- ...电话吗?
- эрийэр?(төлөппүөн)
- ...电视吗?
- тэлэбииһэр?( )
- 我能先看下房间吗?
- Бастаан хоһу көрүөххэ сөп да?( )
- 有更安静的房间吗?
- Чуумпу хос баар дуо?( )
- ...更大...
- Улахан соҕус( )
- ...更干净...
- Ыраас соҕус( )
- ...更便宜...
- Чэпчэки соҕус( )
- 好,我要这间房了。
- Сөп, мин ылабын.( )
- 我住_____晚。
- Мин манна ____ хонукка хаалыам.( )
- 你能推荐另外一家旅馆吗?
- Атын гостинисса баар дуо?( )
- 你们有保险箱吗?
- Сиэйпэ баар дуо?( )
- ...储物柜吗?
- туьунан сэйпэлэр?( )
- 包含早餐/晚餐吗?
- Сарсырдааҥҥы Аһылык / киэһээҥҥи ас бу харчыга киирэр дуо?( )
- 早餐/晚餐时间是几点?
- Сарсырдааҥҥы Аһылык / киэһээҥҥи ас хаска буоларый?( )
- 请打扫下房间。
- Мин хоспун хомуйуҥ эрэ, баһаалыста.( )
- 你能在_____点叫我起床吗?
- Миигин баһаалыста ___ чааска уһугуннарын?( )
- 我想要退房。
- Счету биэрин.( )
货币
[编辑]- 可以用澳门币/港元/人民币/新加坡元/新台币吗?
- ( )
- 可以用美元/欧元/英镑吗?
- ( )
- 可以用人民币吗?
- ( )
- 可以用信用卡吗?
- Кредитнэй картаны ылаҕыт дуо?( )
- 你们可以给我兑换外汇吗?
- Харчыны уларытыаххытын сөп дуо?( )
- 我在哪里可以兑换外汇?
- Харчыны ханна уларытыахпын сөбүй?( )
- 你们可以给我兑换旅行支票吗?
- ( )
- 我在哪里可以兑换旅行支票?
- ( )
- 汇率是多少?
- харчы уларытыы ханнык курстааҕый?( )
- 哪里有自动提款机(ATM)?
- Банкомат ханна баарый?( )
用餐
[编辑]- 一人/两人桌,谢谢。
- Биир / икки киһиэхэ остуол баһаалыста.( )
- 我能看下菜单吗?
- Менюны көрүөххэ сөп дуо?( )
- 我能进厨房看看吗?
- ( )
- 你们有什么招牌菜吗?
- Фирменнай блюдаҕыт ханныгый?( )
- 你们有什么本地特色菜吗?
- ( )
- 我是素食者。
- Мин вегетерианецпын.( )
- 我不吃猪肉。
- Мин сибинньэ этин сиэбэппин.( )
- 我不吃牛肉。
- ( )
- 我只吃犹太教食品。
- Мин кошернай эрэ аһылыгы сиибин.( )
- 你们能做清淡点吗?(要求少放植物油/黄油/猪油)
- ( )
- 固定价格套餐
- ( )
- 照菜单点
- ( )
- 早餐
- Сарсыардааҥҥы аһылык( )
- 午餐
- Күнүскү аһылык( )
- 下午茶
- ( )
- 晚餐
- Киэһээҥҥи аһылыкка( )
- 我想要_____。
- _______баҕарабын.( )
- 我想要有_____的菜。
- Мин ____ аһылыгы сиэхпин баҕарабын.( )
- 鸡/鸡肉
- куурусса( )
- 猪肉
- сибинньэ этэ( )
- 牛肉
- эт или ынах этэ( )
- 鱼
- балык( )
- 鸡蛋
- сымыыттаах( )
- 火腿
- ( )
- 香肠
- халбаһылаах( )
- 奶酪
- сырдаах( )
- 沙拉
- салааттаах( )
- (新鲜)蔬菜
- оҕуруот аһа( )
- (新鲜)水果
- пуруукта( )
- 通心粉
- макаруон( )
- 面包
- ( )
- 面条
- ( )
- 米饭
- риис( )
- 汉堡
- гаамбургиэр( )
- 牛排
- бистиэкс( )
- 蘑菇
- тэллэй( )
- 橘子
- эпэлсиин( )
- 苹果
- дьаабылыка( )
- 香蕉
- банаан( )
- 凤梨
- ананаас( )
- 浆果
- отон( )
- 葡萄
- бинэгрээт( )
- 可以给我一玻璃杯_____吗?
- Баһаалыста _______ стаканын биэрин эрэ?( )
- 可以给我一杯_____吗?
- Баһаалыста ____ чааскыны биэрин эрэ?( )
- 可以给我一瓶_____吗?
- Баһаалыста _____ бытыылкатын биэрин?( )
- 咖啡
- куопэ( )
- 茶
- чэй( )
- 果汁
- утах( )
- (气泡)水
- минэрээлнэй уу( )
- (普通)水
- уу( )
- 啤酒
- аргы( )
- 红/白葡萄酒
- кыһыл/маҥан бино( )
- 可以给我一些_____吗?
- ____ биэриэххит да?( )
- 盐
- туус( )
- 黑胡椒
- пиэрэс( )
- 辣椒
- ( )
- 黄油
- арыы( )
- 醋
- ( )
- 酱油
- ( )
- 服务生!
- Официант! ( )
- 请问有水吗?(获得服务生的注意)
- ( )
- 我吃完了。
- Мин бүттүм.( )
- 我吃饱了。
- Мин тоттум.( )
- 真好吃。
- Наһаа үчүгэй.( )
- 请清理这些盘子。
- хомуйуохха сөп( )
- 买单。
- Түмүгүн биэриэххит да.( )
酒吧
[编辑]- 你们卖酒吗?
- ( )
- 有吧台服务吗?
- Официант баар дуо?( )
- 请来一/两杯啤酒。
- биир/икки пиибэни.( )
- 请来一杯红/白葡萄酒。
- маҥан / кыһыл бино бокалын.( )
- 请来一品脱。
- Миэхэ баьаалыста биир пинтата.( )
- 请来一瓶。
- Биир бытыыкканы.( )
- 请来_____(烈酒)加_____ (调酒饮料)。
- ( )
- 威士忌
- бииски( )
- 伏特加
- буокка( )
- 朗姆酒
- руом( )
- 水
- уу( )
- 苏打水
- гаастаах уу( )
- 汤力水
- ( )
- 橙汁
- эпэлсиин суогун( )
- 可乐(汽水)
- куоланы( )
- 你们有什么小吃吗?
- ( )
- 请再来一杯。
- Өссө биири.( )
- 请再来一轮。
- ( )
- 什么时候结束营业?
- Хаска сабыллаҕытый?( )
- 干杯!
- ( )
购物
[编辑]- 你们有我穿的尺码吗?
- Мин размербар маннык баар дуо?( )
- 这个多少钱?
- Бу төһөнүй?( )
- 那太贵了。
- Наһаа ыарахан( )
- 你可以接受_____(价格)吗?
- ____ тутаҕыт дуо? ( )
- 昂贵
- ыарахан( )
- 便宜
- чэпчэки( )
- 我买不起。
- Атыылаһар кыаҕым суох.( )
- 我不想要它。
- Маны баҕарбаппын.( )
- 你在欺骗我。
- Эьиги миигин албынныыгыт.( )
- 我不感兴趣。
- Миэхэ интириэһинэй буолбатах.( )
- 好的,我买它了。
- Сөп, ылабын.( )
- 能给我一个袋子吗?
- Пакетта биэрэ5ит дуо баьаалыста? эрэ.( )
- 你们送货(到海外)吗?
- (Кыраныысса таһыгар) дьиэбэр тиэрдиэххит дуо?( )
- 我需要...
- Миэхэ ____ наада.( )
- ...牙膏。
- тиис суунар пааста.( )
- ...一把牙刷。
- тиис суунар щетка.( )
- ...卫生棉条。
- тампон.( )
- ...香皂。
- мыыла.( )
- ...洗发液。
- шампунь.( )
- ...止痛药。(例如阿司匹林或布洛芬)
- аспирин.( )
- ...感冒药。
- тымныйыы эмэ.( )
- ...肠胃药。
- ис эмэ.( )
- ...剃须刀。
- бритва.( )
- ...一把雨伞。
- зонтик.( )
- ...防晒霜。
- загартан лосьон.( )
- ...一张明信片。
- аккырыыкка.( )
- ...邮票。
- пуочта марката.( )
- ...电池。
- батарейка.( )
- ...信纸。
- кумааҕы.( )
- ...一支笔。
- ручка.( )
- ...中文书。
- ( )
- ...中文杂志。
- ( )
- ...一份中文报纸。
- ( )
- ...一本中文词典。
- ( )
驾驶
[编辑]- 我想要租车。
- мин массыынаны напрокат ылыахпын ба5арбын.( )
- 我能获得保险吗?
- мин страховка ылыахпын ба5арабын?( )
- 停(道路标牌上)
- ТОХТОО( )
- 单行线
- Биир хайысханнан барааьын( )
- 让行
- туораан биэрин( )
- 禁止停车
- парковка суох( )
- 速度限制
- тургэнник айаннаабаккын( )
- 加油站
- заправка( )
- 汽油
- бэнзиин( )
- 柴油
- дизельнэй бэнзиин( )
当局
[编辑]- 我没有干坏事。
- Мин тугу да куһаҕаны оҥорботоҕум.( )
- 那是一个误会。
- Биһиги бэйэ-бэйэбитин өйдөспөтүбүт.( )
- 你们要带我去哪?
- Миигин ханна илдьэн иһэҕитий?( )
- 我被捕了吗?
- Миигин арестаатыгыт дуо?( )
- 我是澳门/台湾/香港/新加坡/中国公民。
- ( )
- 我想和澳门/台湾/香港/新加坡/中国使领馆/办事处联系。
- ( )
- 我想和律师谈谈。
- Мин адвокааттыын кэпсэтиэхпин багарабын( )
- 我能只用现在把罚款交了吗?
- Мин билигин графы телуехпун сер Дуо?( )